FAQ Praca sezonowa

Poniżej znajdziesz odpowiedzi na najczęściej zadawane pytania pracowników branży rolniczej oraz dane kontaktowe do infolinii dla pracowników sezonowych w różnych językach.

1. Jak uregulowane jest Twoje zatrudnienie w Niemczech?

Pochodzisz z kraju należącego do Unii Europejskiej (UE) i chcesz pracować branży rolniczej w Niemczech?

Przepisy niemieckiego prawa pracy obowiązują również Ciebie!

Zalicza się do nich prawo do ustawowej płacy minimalnej za godzinę (Mindestlohngesetz), płatnego urlopu wypoczynkowego lub wypłaty jego ekwiwalentu po zakończeniu stosunku pracy (Bundesurlaubsgesetz), jak również kontynuacji wypłaty wynagrodzenia podczas choroby (Entgeltfortzahlungsgesetz) i wiele innych.

W Niemczech funkcjonuje system ubezpieczeń społecznych. Zasadniczo w Niemczech podlega się ubezpieczeniu społecznemu. Ma to na celu ochronę pracowników przed następstwami chorób czy podeszłego wieku.

Składki na ubezpieczenie emerytalne (Rentenversicherung), ubezpieczenie na wypadek bezrobocia (Arbeitslosenversicherung) i ubezpieczenie zdrowotne (Krankenversicherung) opłacane są w połowie przez zakład pracy, a w połowie przez pracownika. Składki te potrącane są bezpośrednio z wynagrodzenia. Oznacza to, że około 20 procent wynagrodzenia brutto idzie na poczet składek na ubezpieczenie społeczne.

Wyjątek stanowią osoby, które pracują w Niemczech przez maksymalnie 70 dni lub 3 miesiące w roku kalendarzowym i nie wykonują tej pracy zawodowo. Ta forma zatrudnienia nazywana jest zatrudnieniem krótkoterminowym (kurzfristige Beschäftigung).

W takim przypadku pracodawca i pracownik nie muszą płacić składek na ubezpieczenie społeczne w Niemczech. W związku z tym nie nabywa się prawa do emerytury, nie jest się też automatycznie objętym ubezpieczeniem zdrowotnym.

Przed rozpoczęciem pracy pracodawca musi sprawdzić, czy pracownik musi być objęty ubezpieczeniem społecznym. W tym celu otrzymasz formularz od właściwego organu w swoim kraju ojczystym.

Pracę tę uznaje się za pracę o charakterze niezawodowym, jeżeli:

• prowadzisz dom i przedstawisz np. odpis aktu małżeństwa oraz zaświadczenie o dochodach partnera/partnerki (współmałżonka/współmałżonki)
• jesteś emerytem lub rencistą i przedstawisz zaświadczenie o pobieraniu emerytury lub renty
• jesteś studentem i przedstawić zaświadczenie o przyjęciu na studia
• jesteś uczniem i przedstawić świadectwo szkolne.
• jesteś zatrudniony w kraju zamieszkania i przebywasz na płatnym urlopie bądź wykorzystujesz dodatkowy czas wolny przysługujący Ci z przepracowanych nadgodzin
• prowadzisz własną działalność gospodarczą, jednak w innej branży niż branża rolnicza czy ogrodnicza 

2. Gdzie jestem objęty ubezpieczeniem społecznym i co robić, gdy zachoruję?

Jesteś zatrudniony przez pracodawcę z Twojego kraju pochodzenia lub prowadzisz własne gospodarstwo rolne na terenie kraju pochodzenia? Wówczas podczas pracy jako pracownik sezonowy jesteś objęty ubezpieczeniem społecznym i zdrowotnym w kraju swojego pochodzenia. Wskazuje na to tzw. zaświadczenie A1, które należy przedłożyć swojemu pracodawcy w Niemczech. Przed wyjazdem można wystąpić o zaświadczenie A1 do właściwego organu w kraju pochodzenia. W zasadzie zaświadczenie A1 można również przedłożyć w późniejszym terminie. Zalecamy jednak złożenie wniosku o wydanie tego zaświadczenia przed wyjazdem i zabranie go ze sobą do Niemiec.

Brak zaświadczenia A1 automatycznie NIE OZNACZA, że jesteś objęty ubezpieczeniem zdrowotnym, jeśli pracujesz w Niemczech na podstawie zatrudnienia krótkoterminowego.

Jesteś emerytem, studentem czy prowadzisz gospodarstwo domowe?

Jeśli tak, to przed rozpoczęciem pracy pracodawca w Niemczech musi sprawdzić, czy jesteś objęty ubezpieczeniem społecznym i zdrowotnym w swoim kraju pochodzenia.

Do tego celu służą kwestionariusze, które można pobrać w różnych językach z tej strony: http://www.svlfg.de/auslaendische-saisonarbeitskraefte

Osobom posiadającym ubezpieczenie społeczne i zdrowotne w kraju pochodzenia zalecamy złożenie wniosku o wydanie Europejskiej Karty Ubezpieczenia Zdrowotnego, co umożliwi im bezproblemowe korzystanie z usług lekarza w Niemczech.

Nie masz ubezpieczenia zdrowotnego?

Twój pracodawca musi wykupić ubezpieczenie zdrowotne dla pracowników sezonowych w Niemczech. W wielu przypadkach wykupią dla Ciebie prywatne ubezpieczenie zdrowotne. Uwaga: To ubezpieczenie zdrowotne nie pokrywa każdej choroby. Zapytaj, jakie świadczenia przysługują Ci w ramach tego prywatnego ubezpieczenia zdrowotnego.

Zazwyczaj pracodawca pokrywa koszty prywatnego ubezpieczenia zdrowotnego. Jeśli nie, musi to wcześniej uzgodnić z pracownikiem.

Ważne: Żądaj zaświadczenia, które będzie potwierdzać zawarte prywatne ubezpieczenie zdrowotne, z którym w razie potrzeby będziesz mógł samodzielnie udać się do wybranego lekarza.

W przypadku choroby natychmiast poinformuj swojego pracodawcę i udaj się do lekarza. Podczas wizyty u lekarza zostaniesz przebadany i – w przypadku choroby – otrzymasz zaświadczenie o niezdolności do pracy (Arbeitsunfähigkeitsbescheinigung), które musisz przedstawić swojemu pracodawcy. Zaświadczenie o niezdolności do pracy musisz również przesłać do swojej kasy chorych (Krankenkasse).

W czasie choroby nadal będziesz otrzymywał swoje wynagrodzenie, jeśli:

- jesteś na zwolnieniu lekarskim z powodu choroby oraz

- jeśli pracujesz w tej samej firmie dłużej niż cztery tygodnie.

W takim przypadku pracownikowi przysługuje wynagrodzenie przez okres maksymalnie sześciu tygodni choroby.

Jeśli posiadasz ubezpieczenie zdrowotne w Niemczech, po upływie tego okresu masz prawo do zasiłku chorobowego z kasy chorych (Krankenkasse).

Więcej informacji na ten temat można uzyskać pod numerem infolinii lub w poradniach Faire Mobilität.

WSKAZÓWKA

W Niemczech samodzielnie możesz wybrać sobie lekarza.

Przy wizycie okaż Europejską Kartę Ubezpieczenia Zdrowotnego (EKUZ) lub zaświadczenie o posiadaniu prywatnego ubezpieczenia zdrowotnego. Karta lub certyfikat muszą zostać zaakceptowane przez każdą praktykę lekarską. Jeśli pacjent potrzebuje leczenia, nie wolno mu jego odmówić. Złamana noga, chory ząb, infekcja wirusowa i inne podobne nagłe przypadki, a także stała opieka nad pacjentami cierpiącymi na choroby przewlekłe, takie jak cukrzyca, zawsze uprawniają do leczenia.

Jeśli musisz zapłacić za leczenie bezpośrednio, pamiętaj o wzięciu rachunku z podaną dokładną kwotą leczenia. Po powrocie możesz ubiegać się o zwrot kosztów leczenia w swojej ubezpieczalni zdrowotnej.

3. Ile zarobię jako pracownik sezonowy?

Dla wszystkich pracowników sektora rolniczego w Niemczech obowiązuje ustawowa płaca minimalna w wysokości 12,41 EUR/brutto na godzinę.

Ta stawka godzinowa dotyczy wszystkich osób pracujących w Niemczech, niezależnie od ich kraju pochodzenia. Miejsce zamieszkania lub obywatelstwo również nie ma znaczenia. Niemiecka płaca minimalna obowiązuje również wtedy, gdy zostałeś oddelegowany do Niemiec przez pracodawcę z kraju ojczystego lub innego kraju do pracy lub gdy przybyłeś do Niemiec do pracy jako osoba

prowadząca własną działalność gospodarczą z zaświadczeniem A1 z kraju ojczystego.

Przy zbiorach pracodawcy często ustalają, ile kilogramów owoców lub warzyw pracownik musi zebrać i ile euro za to dostanie. Takie wynagrodzenie akordowe jest dopuszczalne.

Niemniej jednak, pracodawca nie może zapłacić Ci mniej niż aktualnie obowiązująca płaca minimalna na godzinę. Jeśli jednak zbierzesz tyle skrzynek na godzinę, że zarobisz więcej niż 12,00 EUR/brutto za godzinę, pracodawca musi zapłacić Ci odpowiednio więcej.

Przykład: Jeśli pracujesz 8 godzin, musisz otrzymać co najmniej (8 godzin x 12,41 EUR/brutto) 99,28 EUR/brutto. Ma to również zastosowanie w przypadku wynagrodzenia w systemie akordowym! Twoja stawka godzinowa nie może wynosić mniej niż obowiązująca płaca minimalna.

WAŻNE

Aby poprawnie obliczyć przysługujące Ci wynagrodzenie, każdego dnia notuj początek, koniec i czas trwania pracy, łącznie z przerwami. Dokładnie zapisuj, co robiłeś i gdzie pracowałeś, a także nazwiska, adresy domowe i numery telefonów komórkowych współpracowników, którzy mogą potwierdzić Twoje notatki. Jeśli to możliwe, rób zdjęcia. Niech brygadzista podpisze Twoją kartę czasu pracy. Jeśli nie jest to możliwe, poproś współpracownika o jej podpisanie, w celu potwierdzenia zapisanych informacji.

Przy wynagrodzeniu akordowym: Zapisuj ilość oddanych skrzynek lub ilość zebranych kilogramów, a także godziny spędzone przy ich zbieraniu. Tylko poprzez dokładne spisanie godzin pracy można sprawdzić, czy otrzymane wynagrodzenie jest prawidłowe.

Przykładowy sposób zapisu czasu pracy znajdziesz na: https://www.fair-arbeiten.eu/kontext/controllers/document.php/345.1/a/b97c5a.xlsx

4. Jaką mam umowę o pracę?

W Niemczech pracodawca nie musi zawierać z Tobą pisemnej umowy o pracę. Umowa o pracę może być również zawarta z pracodawcą ustnie lub drogą elektroniczną. Pracodawca musi jednak dostarczyć Ci główne warunki pracy na piśmie najpóźniej po upływie miesiąca od rozpoczęcia pracy. Wielu pracodawców tego nie robi, chociaż należy to do ich obowiązków.

Zwróć się zatem do swojego pracodawcy z żądaniem wydania pisemnej umowy o pracę. Pracodawca nie musi zawrzeć z Tobą umowy w języku, który rozumiesz. Jeśli umowa o pracę jest napisana w języku, który jest dla Ciebie obcy, powiedz pracodawcy, że zwrócisz podpisaną umowę po jej przetłumaczeniu.

Upewnij się, że umowa o pracę została podpisana przez Ciebie i pracodawcę oraz że otrzymałeś podpisaną kopię umowy, którą powinieneś przechowywać w bezpiecznym miejscu.

Zgodnie z prawem, umowa o pracę powinna zawierać:

• imię i nazwisko oraz adres pracownika i pracodawcy
• datę rozpoczęcia oraz przewidywany czas trwania stosunku pracy
• miejsce pracy
• opis wykonywanej pracy
• wysokość wynagrodzenia oraz, w niektórych przypadkach, premii i termin ich wypłaty
• uzgodniony czas pracy
• ilość dni urlopowych
• terminy wypowiedzenia stosunku pracy
• odniesienie do mających zastosowanie układów zbiorowych pracy (Tarifvertrag)

WAŻNE

Aby na wypadek sporu wynikającego z zatrudnienia być dobrze przygotowanym, rób zdjęcia logo firmy, lokalizacji lub obiektu noclegowego. Rób zdjęcia wszystkich dokumentów, które podpisujesz.

5. Kiedy powinno zostać wypłacone wynagrodzenie?

Jest to zapisane w umowie o pracę. Jeśli nie dostałeś umowy o pracę, zapytaj o nią swojego pracodawcę! Prawo stanowi, iż wynagrodzenie musi być wypłacone najpóźniej do końca następnego miesiąca, w którym praca została wykonana. Oznacza to, że musisz otrzymać wynagrodzenie za kwiecień nie później niż 31 maja.

Przy wypłacie wynagrodzenia pracodawca ma obowiązek dostarczyć Ci rozliczenie płacy (Lohnabrechnung). Rozliczenie płacy musi zawierać co najmniej następujące informacje:

• liczba przepracowanych godzin
• wysokość miesięcznego wynagrodzenia brutto
• wysokość potrąceń z tytułu podatku od wynagrodzenia
• inne potrącenia (na przykład na wyżywienie i zakwaterowanie, zaliczki)
• kwota do wypłaty (wynagrodzenie netto)

Jeśli uzgodniłeś z pracodawcą, że pełne wynagrodzenie wypłacone będzie Ci dopiero po zakończeniu pracy, to zdecydowanie powinieneś zażądać tygodniowego rozliczenia okresowego za pośrednictwem WhatsApp lub innych komunikatorów i dokładnie notować swój czas pracy.

Jeśli otrzymasz pieniądze z góry, poproś o potwierdzenie wypłaty z podaną dokładną wypłaconą kwotą (napisaną słownie).

NIGDY nie podpisuj niewypełnionych rachunków, pokwitowań czy kartek papieru!

6. Jak długo i w jakim wymiarze godzin można pracować jako pracownik sezonowy?

Z reguły średni czas pracy w Niemczech wynosi 8 godzin i może być tymczasowo wydłużony do 10 godzin. Pomiędzy dwiema zmianami wymagany jest zazwyczaj 11-godzinny okres odpoczynku.

Wstępnie ilość godzin pracy i wynagrodzenie są zależne od tego, co zostało uzgodnione w Twojej umowie o pracę. Jeśli uzgodniono krótsze godziny pracy, to są one obowiązujące. Pracodawca nie może jednostronnie skrócić ani wydłużyć czasu pracy. Wymagana jest na to Twoja zgoda. Jeśli tego nie zrobisz, pracodawca może przedłożyć Ci wypowiedzenie zmieniające (Änderungskündigung).

Oznacza to, że pracodawca Cię zwalnia, ale jednocześnie oferuje Ci zatrudnienie na innych warunkach. W tym przypadku należy skontaktować się z infolinią, związkiem zawodowym bądź poradnią Faire Mobilität.

7. Co jest uznawane za czas pracy w branży rolniczej?

Czas pracy zaczyna się naliczać, od momentu gdy staniesz na polu, w gospodarstwie lub innym miejscu w obrębie gospodarstwa i rozpoczniesz pracę.

Jeśli pracujesz od 6 do 9 godzin, wtedy przysługuje Ci 30-minutowa przerwa, do której masz prawo po upływie maksymalnie 6 godzin pracy.

Jeśli pracujesz dłużej niż 9 godzin, masz prawo do odbycia 45-minutowej przerwy.

Przerw nie zalicza się do czasu pracy i nie są one płatne.

Jednak czas potrzebny na dotarcie do położonych obok siebie miejsc pracy (pól) jest uważany za czas pracy i musi być zapłacony.

8. Co to są nadgodziny i czy muszą być one zapłacone?

Praca w godzinach nadliczbowych może zostać Ci zlecona przez pracodawcę, jeżeli zostało to dokładnie uregulowane w umowie o pracę. Nie może jednak zostać przekroczony czas pracy wynoszący  zasadniczo 10 godzin dziennie.

Z reguły nadgodziny muszą być wynagrodzone. Rekompensata w postaci dni wolnych od pracy jest możliwa tylko wtedy, gdy zostało to uzgodnione w umowie o pracę.  

9. Co robić, jeśli zostanę zwolniony?

Wypowiedzenie zawsze musi mieć formę pisemną, tzn. na kartce papieru i musi zostać podpisane przez samego pracodawcę. Jeżeli chcesz złożyć wypowiedzenie, również musisz odręcznie podpisać pismo dla pracodawcy.

Przy składaniu wypowiedzenia należy przestrzegać określonych terminów wypowiedzenia. Jeśli stosunek pracy trwa krócej niż 3 miesiące, może być on bardzo krótki. Z ważnych powodów pracodawca może również rozwiązać stosunek pracy w trybie natychmiastowym.

Nie musisz podpisywać wypowiedzenia umowy o pracę złożonego Ci przez pracodawcę.

W przypadku otrzymania wypowiedzenia koniecznie skontaktuj się z infolinią bądź poradnią Faire Mobilität. Być może wypowiedzenie jest nieważne, ponieważ pracodawca popełnił błąd.

Wypowiedzenie ustne, przesłane SMS-em, przez WhatsApp, Viber lub e-mail, z zeskanowanym podpisem lub jego kserokopią są nieważne.

Wypowiedzenie ustne jest zawsze nieważne! Aby zachować swoje prawo do wynagrodzenia, musisz jednak poinformować pracodawcę o tym, że chcesz i możesz kontynuować pracę. Robiąc to, powinieneś mieć przy sobie kolegę będącego Twoim świadkiem lub poinformować pracodawcę za pomocą telefonu komórkowego.

UWAGA

Wypowiedzenie ustne lub wypowiedzenie otrzymane za pośrednictwem wiadomości SMS, WhatsApp, Viber lub e-mail będzie uznane za wiążące, jeśli nie złożysz przeciwko niemu pozwu. Dlatego: Jeśli otrzymałeś pisemne lub ustne wypowiedzenie i chcesz kontynuować pracę, skontaktuj się z infolinią lub poradnią Faire Mobilität!

Tutaj znajdziesz więcej informacji na temat wypowiedzenia stosunku pracy: https://www.fair-arbeiten.eu/de/article/15.kündigung.html

10. Jak wysoka może być opłata za wyżywienie i zakwaterowanie?

Jeśli pracodawca zapewnia Ci wyżywienie i zakwaterowanie oraz potrąca te koszty z Twojego wynagrodzenia, to musi zostać to uwzględnione na to Twoim rozliczeniu płacy (Lohnabrechnung) w zrozumiały dla Ciebie sposób.

WSKAZÓWKA

Jeśli pracodawca potrąci z Twojej pensji koszty wyżywienia i zakwaterowania, musi przy tym uwzglęgnić, że zostanie Ci wystarczająca ilość pieniędzy na utrzymanie. Ta minimalna kwota nazywana jest limitem zajęcia (Pfändungsfreigrenze) i nie może zostać przez pracodawcę przekroczona. Wysokość limitu zajęcia zależy od liczby osób, które masz na utrzymaniu (małżonek/małżonka, dzieci itp.).

Przykład 1: Jesteś osobą samotną i nie masz dzieci. Od dochodu wynoszącego maksymalnie 1.340 EUR/netto (od 1.7.2023: poniżej 1410 euro) nic nie może zostać Ci potrącone.

Przykład 2: Jesteś w związku małżeńskim, posiadasz dwójkę dzieci, tak więc musisz utrzymać trzy inne osoby. Od dochodu wynoszącego maksymalnie 2.390 EUR/netto (od 1.7.2023: poniżej 2520 euro) nic nie może zostać potrącone z Twojego wynagrodzenia. Tylko jeśli dochód netto jest wyższy od tego limitu, pracodawca może obciążyć Cię kosztami wyżywienia i zakwaterowania.

 

Jeżeli wyżywienia i zakwaterowania nie zapewnia Ci pracodawca, a inne osoby lub firmy, wtedy powinna zostać przedstawiona Ci do podpisu umowa najmu (Mietvertrag) lub umowa świadczenia usług (Dienstleistungsvertrag). Jeśli nie dostaniesz takowej umowy, zapytaj, ile będziesz musiał zapłacić za zakwaterowanie i wyżywienie na koniec sezonu.

 

Jeśli wyżywienie lub zakwaterowanie nie spełniają warunków umowy, zrób im zdjęcia! Można je wykorzystać jako dowód w przypadku sporu.

11.Bezpieczeństwo w miejscu pracy, narzędzia pracy oraz dostęp do

wody pitnej

Wszelki sprzęt roboczy oraz środki ochrony osobistej muszą zostać bezpłatnie zapewnione przez pracodawcę. Obejmuje to zarówno rękawice robocze, jak i środki ochrony przed słońcem i deszczem. Ponadto musi być zapewniona woda pitna podczas pracy w wysokiej temperaturze.

Kiedy otrzymasz swoje pierwsze miesięczne rozliczenie płacy (Lohnabrechnung), upewnij się, że nic nie zostało potrącone z Twojego wynagrodzenia.

12. Zostań członkiem związku zawodowego

Od teraz pracownicy sezonowi mogą zostać członkiem Przemysłowego Związku Zawodowego Pracowników Branży Budowlanej, Rolniczej i Środowiskowej – IG Bauen-Agrar-Umwelt (IG BAU) na okres roku czasu. W tym przypadku członkostwo rozpoczyna się wraz z wpłatą składki i kończy się po 12 miesiącach bez konieczności jego wypowiedzenia, chyba że zostanie ono przedłużone.

Roczna składka członkowska wynosi 150,60 EUR za cały rok. W przypadku sporu związek zawodowy pomoże Ci w dochodzeniu swoich praw o wynagrodzenie lub w podjęciu działań przeciwko nieuzasadnionemu wypowiedzeniu stosunku pracy. Więcej informacji znajdziesz na: https://igbau.de/Jahresmitgliedschaft-fuer-Wanderarbeitende-Neue-Flyer.html

Jeśli jesteś już członkiem związku zawodowego w swoim kraju, zapytaj w związku zawodowym IG BAU, o to czy Twoje członkostwo zostanie tutaj uznane.

Tutaj otrzymasz więcej informacji na temat członkostwa w związku zawodowym IG BAU:

+49 391 4085-108 język polski

Możesz również wysłać wiadomość e-mail na adres: mobil@igbau.de (wszystkie języki).

https://igbau.de/POL.html

Ważne linki

Informacje na temat prawa pracy:

https://www.fair-arbeiten.eu

https://www.agriworker.eu

Informacje na temat ochrony zdrowia w miejscu pracy w branży rolniczej:

www.agriwork-germany.de